De laatste zeeheld van Nederland Jan Hendrik van Kinsbergen

Foto: Museum Elburg

DOESBURG – Het is een gedenkwaardige dag, vrijdag 24 mei 2019. In tal van Nederlandse steden, van Apeldoorn tot Terneuzen en van Elburg tot Bennebroek, staat Jan Hendrik van Kinsbergen (geboren in Doesburg) in de schijnwerpers.

De reden?

Het is op deze 24e mei 200 jaar geleden dat hij in Apeldoorn overleed. Twee jaar later, in 1821 wordt er in de Nieuwe Kerk aan de Dam in Amsterdam een praalgraf voor hem opgericht. Waarom dit eerbetoon?

Van Kinsbergen’s wieg staat in Doesburg.

In de Kerkstraat op huisnummer 25 is hij op 1 mei 1735 geboren. Zijn vader is onderofficier in het Staatse leger en ligt in garnizoen in Doesburg. Zes jaar later vertrekt het gezin naar Elburg. Op zijn negende begint Jan Hendrik zijn militaire loopbaan. Met zijn vader vertrekt hij naar de Zuidelijke Nederlanden waar de Oostenrijkse Successie-oorlog woedt. Terug in de Republiek duikt hij in de boeken om rond zijn vijftiende in dienst te treden van de Admiraliteit van Amsterdam. Het is het begin van een glanzende carrière bij de marine.

(Tekst gaat verder onder de foto)

Het praalgraf voor Van Kinsbergen in de Nieuwe Kerk in Amsterdam

Held van de Zwarte Zee

Zijn eerste ‘Moment of fame’ komt in 1773. Van Kinsbergen is op dat moment in dienst van Rusland dat is verwikkeld in de Russisch-Turkse oorlog. Van Kinsbergen onderscheidt zich om vervolgens door Catharina de Grote te worden gedecoreerd met daarbij de eretitel ‘Held van de Zwarte Zee’. In 1775 keert hij terug naar Nederland waar hij tijdens de Vierde Engelse Zee-oorlog succesvol is in gevechten tegen de Engelsen o.a. bij de Doggersbank. Dat maakt hem voor de bevolking in 1781 tot ‘Held van de Doggersbank’.

Graaf van de Doggersbank

In 1786, hij is dan 51 jaar trouwt hij met de Amsterdamse burgemeestersdochter Hester Hooft. Het echtpaar blijft kinderloos. In 1795, het jaar waarin Willem V vanuit Scheveningen naar Engeland vertrekt en de Bataafse Republiek wordt uitgeroepen, overlijdt zijn vrouw. Jan Hendrik keert aanvankelijk terug naar Elburg om zich vervolgens te vestigen op het landgoed ‘Welgelegen’. Het zijn roerige tijden. Het is koning Lodewijk Napoleon die hem tot staatsraad benoemt. Van Kinsbergen is daarmee lid van de `Raad van State’. In 1810 verheft de Koning hem in de adelstand met als titel: ‘Graaf van de Doggersbank’. In 1814 wordt Van Kinsbergen toegelaten tot de Gelderse adel. Na zijn overlijden op 24 mei 1819 gaat een groot deel van zijn vermogen naar goede doelen. Van Kinsbergen wordt begraven in Apeldoorn.

Meer weten over Jan Hendrik?

  • Zijn portret hangt in de ‘Eregalerij’ in Streekmuseum De Roode Tooren in Doesburg
  • Veel info vindt u in de uitgave ‘Beroemde Doesburgers’ van De Roode Tooren
  • Op 7 november 2019 organiseert het Streekmuseum de lezing ‘Doesburger Jan Hendrik van Kinsbergen, admiraal en filantroop’

Het beeld van Van Kinsbergen in Apeldoorn, door Erzsébet Baerveldt